Özdeyiş (Vecize)

Söyleyeni belli, topluma ders veren, kısa, özlü sözlere özdeyiş denir. Özdeyişler, insanlığa topluma yararlıhizmetlerde bulunmuş ünlü kişilerin sözleridir. Yazarlar, devlet adamları, komutanlar, peygamberler, bilgin ve düşünürlerin söyledikleri sözler, özdeyiştir.

Özdeyiş, söyleyenin ya da yazanın kültür ve zekâ gücünü yansıtır. Özdeyiş, kimi durumlarda yaşamgörüşümüzü değiştirecek ölçüde etkiler. Özdeyişin değeri, içindeki düşüncelerin, düşüncelerin sözcük sayısıyla orantılı olmasına bağlıdır. Özdeyiş, sözcüklerden oluşmuştur. Her sözcüğün anlattığı gerçek ve mecazlı anlam; anlatılmak istenen düşünceye ya da duyguyu tam olarak belirtecek nitelikte olmalıdır.

 

Özdeyiş Açıklamaları Nasıl Yapılır?

1. Özdeyiş birkaç kez özenle okunur.

2. Sözün içinde kaç düşünce ya da duygu olduğu belirlenir.

3. Belirlenen düşünce ya da duygular önemlerine göre sıralanır.

4. Sıraya konulan düşüncelerin kişisel ve toplumsal yaşantıdaki yeri saptanır. Buna göre plan yapılır.

5. Yapılan plan uyarınca yazı beş paragraf esasına göre yazılmaya çalışılır.

6. Birici paragrafta, konunun ana çizgileri birkaç cümle ile belirtilir.

7. İkinci, üçüncü, dördüncü paragraflarda konu ile ilgili düşünceler, günlük yaşamdan tarihten alınacak örneklerle açıklanır.

8. Beşinci ve son paragrafta, ilk iki bölümde anlatılanlardan çıkan sonuç, birkaç cümle ile kesin yargı şeklinde belirtilir.

9. Yazım kurallarına özen gösterilir.

 

Örnek Özdeyişler

“Cennet anaların ayakları altındadır. ”
(Hz. Muhammed)

“Ne mutlu Türk’üm diyene!”(Atatürk)

 

 

“Adalet evrenin ruhudur.”(Ömer Hayyam)

 

“Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.”
(Atatürk)

 

“Aşılmasına imkân olmayan hiçbir duvar yoktur.”(Çehov)

 

 

“Anne kalbi çocuğun okuludur.”
(Henry Ward Beecher)